شیمی

مقدمه

شیمی علم اتمها، پیوندها و مولکولها است. دانشی که میتواند خواص ماده، چگونگی تغییرات و شیوه تولید آنها را از هسته اتم گرفته تا کهکشانها بررسی کند و رشته شیمی، رشتهاي است که به پرورش متخصصانی میپردازد که با مطالعه و تحقیق و آزمایش به ابداع و نوآوري پرداخته یا فرآوردههاي شیمیایی را کنترل میکنند. این رشته در سطح کارشناسی به بررسی و مطالعه اجمالی ترکیب، ساختار و ویژگیهاي ماده و همچنین کنترل آزمایشگاهی فرآیندهاي شیمیایی میپردازد. رشته شیمی داراي دو بخش علم شیمی و صنایع شیمی است که علم شیمی به عنوان یکی از علوم پایه زیربناي علوم مختلفی همچون بیولوژي، بیوتکنولوژي، پزشکی، دندانپزشکی، داروسازي و رشتههاي متعدد مهندسی است. اما صنایع شیمیایی عبارت است از صنایعی که در آنها واکنش شیمیایی انجام میگیرد؛ یعنی اقسام مواد اولیه تبدیل به محصولات جدید میگردد که خواص این محصولات تا حدودي با مواد اولیه متفاوت است. رشته شیمی داراي دو گرایش محض و کاربردي است که در گرایش محض مبناي کار، علم شیمی است و دانشجو درباره چهار گرایش اصلی علم شیمی که عبارتند
از: شیمی آلی، معدنی، تجزیه و شیمی فیزیک دروسی را مطالعه میکند. اما در شیمی کاربردي، دروس پایه شیمی کمتر مطالعه میشود و دانشجو یکسري از دروس مربوط به مهندسی شیمی مثل اصول صنایع شیمیایی و تصفیه آب و فاضلاب را میگذراند. میتوان گفت که فارغالتحصیل شیمی محض در شروع یک فعالیت صنعتی نقش دارد چرا که راهکارهاي تئوریک ساخت یک ماده را ارائه میدهد و سپس یک فارغالتحصیل شیمی کاربردي طراحی نیمه صنعتی ماده موردنظر را ارائه میدهد.

تواناییهاي لازم :
“شیمی؛ یعنی حفظ کردن صدها فرمول، عدد و رقم” بسیاري از دانشآموزان چنین تصوري نسبت به شیمی دارند. زیرا حجم مطالب کتاب شیمی دبیرستانی زیاد و فرصت تدریس محدود است و به ناچار دبیران و محصلان به جاي تحلیل و استدلال مفاهیم به سوي مسائل ذهنی و حفظی کشیده میشوند در حالی که شیمی تلفیقی از مهارتهاي ذهنی و استدلالی است و اگر کسی بخواهد در این رشته موفق گردد، باید در هر دو زمینه توانمند باشد و حتی میتوان گفت که قدرت استدلال بیش از قدرت حافظه در این رشته اهمیت دارد. دانشجوي شیمی لازم است در دروس ریاضی، شیمی و فیزیک قوي باشد و رشته شیمی را دوست بدارد، یعنی از مطالعه درس شیمی لذت ببرد و خسته نشود. گفتنی است که رشته شیمی از بین داوطلبان گروه ریاضی و فنی و علوم تجربی دانشجو میپذیرد. البته برخی از دانشگاهها و مراکز آموزش عالی فقط از گروه آزمایشی علومتجربی دانشجو میپذیرند.
موقعیت شغلی در ایران :
تعدادي از فارغالتحصیلان شیمی جذب صنایع شیمیایی مختلف مثل صنایع رنگ سازي، چرم سازي، پتروشیمی، مواد غذایی، لوازم بهداشتی و آرایشی میشوند و در بخش آزمایشگاههاي کنترل کیفیت محصولات شیمیایی یا واحد تولید آنها کار میکنند. هر کارخانهاي که دایر شود، در بخش کنترل کیفیت کالاهاي ساخته شده نیاز به یک شیمیست دارد. همچنین در تمام صنایع احتیاج به فارغالتحصیلان شیمی داریم تا مواد اولیه را با توجه به استانداردهاي تعدادي از فارغالتحصیلان شیمی جذب صنایع شیمیایی مختلف مثل صنایع رنگ سازي، چرم سازي، پتروشیمی، مواد غذایی، لوازم بهداشتی و آرایشی میشوند و در بخش آزمایشگاههاي کنترل کیفیت محصولات شیمیایی یا واحد تولید آنها کار میکنند. هر کارخانهاي که دایر شود، در بخش کنترل کیفیت کالاهاي ساخته شده نیاز به یک شیمیست دارد. همچنین در تمام صنایع احتیاج به فارغالتحصیلان شیمی داریم تا مواد اولیه را با توجه به استانداردهاي جهانی بررسی کرده و رد یا قبول بکنند. گفتنی است که فارغالتحصیلان این رشته توانایی تغییر و تبدیل بر روي مواد خام را دارند و به یاري همین توانایی، تعداد زیادي از فارغالتحصیلان این رشته کارگاهها یا کارخانههاي شیمیایی کوچک یا بزرگ دایر کرده و در کار خود نیز موفق بودهاند.
درسهاي این رشته در طول تحصیل:
دروس مشترك در گرایشهاي شیمی:
ریاضی عمومی، فیزیک پایه، شیمی عمومی، معادلات دیفرانسیل، شیمی آلی، شیمی تجزیه ، شیمی تجزیه دستگاهی، شیمی فیزیک، شیمی معدنی، زبان تخصصی شیمی، کاربرد طیفسنجی در شیمی آلی، جداسازي و شناسائی ترکیبات آلی، مبانی کامپیوتر و برنامهنویسی، روش استفاده از متون علمی شیمی، کارگاه یا شیشه گري.
دروس تخصصی گرایش شیمی محض:
اصول صنایع شیمیایی، شیمی آلی فلزي، مبانی شیمی کوانتومی، گرافیک و نقشهخوانی، شیمی فیزیک آلی، طیفسنج مولکولی.
دروس تخصصی گرایش شیمی کاربردي:
کارگاه یا شیشهگري، گرافیک و نقشهخوانی، اصول محاسبات شیمی صنعتی، شیمی صنعتی، کارآموزي تابستانی، گزارشنویسی و سمینار، اصول تصفیه آب و پسابهاي صنعتی، خوردگی فلزات. (بسیاري از درسهاي این رشته همراه با آزمایشگاه است.)